A Esmorga : eur film ankeniuz,
e galisianeg
Ar pennad-mañ a oa chomet viou-koukoug ennañ e niverenn 313 Brud Nevez war baper. Ra vim digarezet gand ar skriganer koulz ha gand e lennerien er gelaouenn baper ! Ha setu perag e lakom e bennad amañ war e hed, da bep hini da helloud lenn anezañ evel m'eo dleet.
Paseet 'ma an hañv ba'n Espagn, 'h ôr ur staj 'vid ma studi, ha 'oan eet d'ar sinema da weled eur film ha 'vez greet A Esmorga deuhoutoñ. Ar film-mañ 'gont eun istoar a 'base ba'r Galis, eur hornad-bro doh hanternoz ar Spagn, ba'r blâvechou hanter-kant. Me 'oa bet o weled 'nehoñ pugur ouien lar 'oa kinniget 'vid ar Priz Goya, ar brudeta priz-sinema 'zo ba' Spagn. Ispenn 'm-a lennet lar 'oa estimet ar film-mañ ga kalz tud, du-hont, ba'r Galis. Med ba' Madrid, 'oan kajimant ma-hun' ba'r zal !
Ar Galis é ar vro ba-leh 'zigoue'ez o heda Hent Sant-Jakez, 'benn ema skeltr 'nehoñ ba'n neñv, ahe giz-se. Ar vro ba-leh 'vez greet ar pelerinaj war bez sant Jakez, ma 'peus c'hoant. Tud ar Galis 'na krouet ar Portugal o vrezeli 'neb an Arabed ha goude 'reont parti deuz ar Spagn, 'neunt derhet o langaj d'o-hun', tost doh ar portugaleg.
Eul leor 'oa difennet lenn 'neoñ 'n amzer Franco
Ha just a-walh, A Esmorga 'oa savet ga Ignacio Vilar e langaj ar Galis, doh ar romant ga Eduardo Modesto Blanco Amor 'zo memez titr 'veltoñ, ha 'noa-heñv skrivet ba'r blâvez 1959. Med difennet 'oa lenn ar leor-mañ 'pad diktatur Franco, pugur 'vize jujet lar 'oa eur leor pitou, lar oa ket 'med istoariou foñs ar bragou ha traou 'neb ar relijion skrivet war'nehoñ. Seulamant, diboe 'na chañjet an traou ba' Spagn, e galiteiou 'oa laket da ve'a aneet, ha bremañ 'vez studiet ba' toud skoliou ar Galis 'vel ar henta romant modern bet skrivet e galisianeg.
An istoar 'zo kontet ba A Esmorga 'bad peder eur warn-ugent, deuh eur mintin pé zivun Cibrán, eun ouvrier paour, beked ar mintin war-lerh. Med goûd a reer deuz penn-kenta ar film lar echuo fall an traou, kar toud ar péz 'zigouev 'barz 'vez kontet ga' mouez Cibrán, d'ar jañdarmed 'neus kaset 'nehoñ d'ar prizon.
Seto, war-lerh 'vez gwelet lar 'vo paket Cibrán ga' beg-e-dok, 'gomañs an istoar 'benn 'barti-heñv roud d'ar labour, ha lesken a ra ba' e di e vab ha Raxada, ar plah ema-heñv chorbet gati. Hennez 'so paour-du med 'neus-heñv an intañsion da labourad sterd, b'lam da jañj e vuhez ha heñi e famill. Ya, med an dra-he 'bad ket pell 'benn 'n om gav-heñv 'samez ga daou gamarad dehoñ 'zo me'o deja, doh ar mintin, ar mod-se.
Ar re-se eo Bocas ha Milhomes, an heñi kenta 'neus kalz arhant da zispigna med 'faot ket dehoñ kontinui e droiad ga Milhomes e-hun', ken divalô ê-heñv. Seto, an daou vombocher 'glask da lakad Cibrán d'ond 'samez gate. Ha goap 'reont deuhoutoñ 'benn lar-heñv lar neus aouen deuz klêd e jeu ga Raxada ma n'a ket da labourad. Med, 'benn ar fin, 'ta Cibrán ga e gamaraded ha komañset ar zahad ! Pugur ar zahad, an dra-he ê a zinifi A Esmorga e galisianeg.
An tri bombocher 'hond dé 'n om zistruja
Ha Cibrán 'ra ket 'med senti d'e gamaraded ar mod-se, 'hed an droiad. Heñv 'zo eun den divenn ha n'eo ket mired d'ond war-lerh Bocas ha Milhomes. Med, gras d'an dra-se, hennez 'so inter'santa personaj ar film, ma'had. Kar ar re all 'reflechisont ket. O zechou fall, n'eus ket 'med an dra-se a gont : chopinata pe gastaoua. Med Cibrán, heñv ra droug 'neb dehoñ hag 'oar-heñv lar n'eo ket brao ar péz vez greet ga e gamaraded. Med seulamant, 'neus ket-heñv tamm bolontez ebéd.
Boñ, n'an ket da gonto deoh toud ar péz 'zigouev ga'r re-se. Surtoud koneriou greet gate : lakad an tan war eur harrdi leh 'vez greet lambig, 'n om ganno ga gisti ba eur bordell, pe skoacha deuz ar jañdarmed ba eur gador-govez... Tamm-ha-tamm 'vez komprenet lar an tri bombocher 'zo 'hond dé 'n om zistruja o hond re war toud an traou. Hag ar film 'ta da ve' ankeniusoh-ankeniuz beked e fin trist ha feulz.
N'ouzon hag-eñv 'po voien da weled A Esmorga ba Frañs. Doh ar péz 'm-eus lennet, 'vo ket deusket 'med ba eun neubeud saliou, amañ gi-mañ. Ha domaj é an dra-he memestra, kar 'ma kavet lar 'lake-heñv da joñjal 'ziwar-benn teñvalijennou an ene. Hag ispenn, toud an dra-mañ zo deusket ga imachou 'gavan brao-kenañ. Añfin, interesant eo gweled lar eur film en eur langaj-rejion 'hall be'a estimet ga tud e vro ha ga tud ar prijou-sinema. Med boñ, 'gonsaillan ket 'nehoñ d'ar re 'zo techet da ambren !
Jean Lecoulant
A Esmorga a zo eur film galisianeg euz 2014, hag a bad 1 eurvez 51 munut. Troet eo bet gand Ignacio Vilar. Dizalia a reer anezañ d'ar re n'int ket 16 vloaz c'hoaz.
Eur meneg ispisial e-neus bet ar realizatour da geñver ar festival Cinespaña 2015 e kêr Tolosa, ha priz ar gwella perz e-touez ar baotred o-deus bet an tri gomedian Karra Elejalde, Miguel De Lira et Antonio Durán Morris (war ar foto).
Bez' e haller selled deuz A Esmorga e streaming war http://www.filmsgratuit.fr/a-esmorga-2014.html
Lavarit ho soñj 'ta diwar-benn ar film ! Peleh ? War al lehienn-mañ, 'ta ! Skrivit evid se da :
