Lod all a varv
Nouel a grogas en eur brank dero, hag a bignas war ar hleuz.
En tu dehou dezañ e wele eun ti hihan, souchet en eun draonienn, hag, eun tammig pelloh, eur gêrig all e-touez ar gwez ; war e zorn kleiz e oa tri di, unan anezo a zaou estaj. Pehini a oa Kerspern ?
Eul lamm a reas en-dro, war an hent, en eur gleved trouz eur harr. Eun den a oa o tond, gand daou varh o sacha war eur harrad grouan. Nouel a dostaas, war e bouez.
- Tenn eo ar grehenn, a hopas-eñ.
An den a zavas e benn : « Ho! Ho ! » Eur hwezenn zu a zivere war grohenn lintruz al loened.
- Ya, tenn eo ; hag ar grouan a zo pounner…
- Ha pell ema Kerspern ahann ?
- Kerspern ? O nann ; re bell oh deuet, eun tammig. aze ema Kerspern, a lavaras ar charretour en eur astenn e skourjez. An hentkarr, du-ze, a dlefeh beza kemeret…
- Ha ya ? Ne oan ket evid gweled an hent, euz an hent braz.
- Nann, kuzet eo, gand ar gwez dero. Alle, dia ! Pichar, Louisette !… Ha treid ar hezeg a skrabas mein an hent en-dro.
- Ya, an hent-karr a zo aze, war an dorn dehou, a gendalhas an den.
Nouel a valee en e gichen ; hag ar charretour a zelle outañ, beb ar mare.
- Da Gerspern emaoh o vond, neuze ?
- Ya, da Gerspern.
- N' oh ket euz ar vro, hervez ho prech, ha peogwir oh kazimant kollet ?
- Nann ; ar wech kenta eo din da zond amañ.
- Ya, ya… Ha setu emaoh o vond da Gerspern…
An den a reas eur zell all, outañ.
- N'emaint ket o vond da werza Park ar Stank, koulskoude, e Kerspern ?
- Feiz, n'on ket evid lavared deoh.
An den a zellas outañ en-dro.
- Kaoz 'zo bet, er bloavez paseet. Me a zoñje din e oah eun noter, pe unan bennag o labourad e ti eun noter.
Nouel a hoarzas.
- Nann, n'on ket. Mikanisian on.
- Ha ya ? Mikanisian? Klevet em-eus Katell o lavared Annaïg he-doa c'hoant da brena eur mikanik da wriad. Êz eo en eun ti.
- Ya, êz eo sur, en eun ti, eur mikanik gwriad ; dreist-oll gand bugale vihan. An hent-mañ. Neuze, a ya da Gerspern ?
- Ya, an hent-se eo ; hag an ti kenta a gavoh eo Kerspern.
- Mad-tre ; ne vin ket kollet mui. Kenavo d'ar henta.
- D'ar henta… Alle Pichar !…
Ar charretour a roas eun taolig skourjez d'e varh, lorh ennañ abalamour e oa bet fin a-walh da denna euz an den-ze, gand e zillad sul piou e oa, ha d'ober petra e oa deut da Gerspern ; eun dra da gonta da Gatell e-pad mern-vihan…
Nouel a ziskennas en hent-karr, hag a hejas e skoaz : eur mikanik gwriad ! Gwell a ze, ma krede ar charretour evel-se. Diêz e oa lavared dezañ perag e oa deut da weled Annaïg, intañvez Per. Per Gadona, e gamalad, lazet en e gichen, er bloavez daou-ugent.
Tri bloaz 'zo bremañ, a zoñje Nouel, en eur vond, goustadig, gand e hent. Me dlefe beza bet skrivet dezi, a-raog dond.
N'e-noa ket bet kemeret amzer da skriva. Eur zizun a-raog e oa c'hoaz en eun treñ marhadourez, kuzet etre daou zahad avaloudouar. Disul en Oriant, da weled e vamm hag e hoar. Hag hirio, da greistez, e Kemper, o klask eun okazion da zond amañ, da weled intañvez e gamalad.
Paour-kêz Annaïg ! Intañvez, da zaou vloaz warn-ugent ! Pemp warn-ugent, bremañ. Hag ar paotrig ? Triweh miz e-noa, pa oa lazet e dad. Pevar bloaz hanter… An amzer a dremen, memez er sklav, a-dreñv an neud orjal dreineg, en Alamagn.
Annaïg… Eur wech e-noa gwelet he fatrom, gand Per. Eur vizaj koant, gand daoulagad braz. Petra 'lavaro dezi ? O ! e-pad ma oa en Alamagn, o karga bagoniou douar ha mein war linenn an hent-houarn, e-noa soñjet alïez er homzou e-nefe lavaret dezi. Ha bremañ e oa hi aze, tost, en ti a 'n em ziskoueze euz etre ar gwez dero.
KaIon Nouel a dridas eun tammig. Hirio ne jomo ket pell ; eun hanter-eur, marteze ; a-walh evid ober anaoudegez ; goude ze kavo eur gwele en eun ostaleri er bourg, ha warhoaz vintin e teuio en-dro ; sur a-walh e tebrfent mern asamblez, gand ar paotrig ; ha da bemp eur nemed pemp e tremen ar Satos war hent Kemper. Diwezatoh, marteze, e teuio c'hoaz euz an Oriant, eur wech an amzer. N'ema ket re bell an Oriant euz Kemper…
Ne oa ket braz an ti. Eun estaj, ha daou vañsart : gwennkann e oa, gand ar gwiskad dour-raz e-noa bet nevezig 'oa, hag an abavañchou a oa bet livet glaz a-nevez. War eur prenestr e oa daou bod jeraniom.
Eur paotrig a oa o c'hoari, el leur, gand eun irvinenn hoeñvet a sklape ouz moger ar marchosi. E benn a droas en eun taol, pa glevas Nouel o tond.
Patrom e dad, a zoñjas Nouel, en eur glucha e-kichen ar paotrig.
- Te eo Perig, n'out ket ? a houlennas-eñ.
Hag e kemeras an dornig bihan en e hini. Ar paotr a stouas e benn, ha ne respontas netra.
Perig… Heñvel-beo ouz e dad ! Nouel a zantas eur spillenn en e galon.
- En ti ema da vamm ?
Ar paotrig a glaskas tenna e zorn euz dorn Nouel, hag a zalhe e zaoulagad war e votou, heb respont.
Nouel a glevas trouz e pondalez an ti, hag en eur drei e benn a welas Annaïg war an treujou.
Annaïg ? Annaïg e oa-hi, a dra-zur, gand he daoulagad braz, he bizaj koant, hag he bleo du ; koantoh c'hoaz eged m'e-noa soñjet ; ha yaouank-tre. O selled ouz Nouel e oa-hi.
Nouel a zavas, hag a yeas d'he haoud.
- N'anavezit ket ahanon, emezañ, n'eo ket gwir ?
Annaïg a glaskas, en eur zelled piz outañ.
- Ma Doue, nann. Ne gred ket din em-mefe gwelet ahanoh c'hoaz.
Nouel a vousc'hoarzas.
- Eo ; eur patrom ; n'ho-peus ket soñj ? Eur sarjant, hag eun adjudant. En Alzas e oam.
Annaïg a vousc'hoarzas ivez.
- Ya, soñj am-eus bremañ ; med an adjudant e-noa eur varo zu.
- Trohet eo bet, abaoe… Ha setu c'hwi eo… eo…
- Nouel. Nouel ar Here ; soñj ho-peus ?
- Ya, bremañ e teu soñj din. Ma, deuit tre.
Ar paotrig peg en he dorn, Annaïg a yeas en ti, Nouel war he lerh.
- An amann on bet o veska, hag ar geusteurenn a zo chomet war an daol ; n'em-eus ket bet amzer da ziahubi…
Nouel a 'n em gavas en eur gegin, hag eur zell a ziskouezas dezañ e oa eur gegin evel ma weler e peb leh war ar mêz. El leh ma oa bet eur ziminal vraz gwechall e oa bremañ eur fourno glaz, gand eur gorzenn arhantet ; war ar veselier e oa plajou fleurennet glaz ha ruz o lintra, patromou, bolotennou gwer… Hag en he zao, etre ar veselier hag eur pres melen, e oa skoaset eun orolaj vraz, he momeder alaouret o vond hag o tond, heb ehan.
- Ma 'z an da gas an traou-mañ d'an ti-lêz… a lavaras Annaïg, en eur zamma dindan he breh eur vasinad amann.
An nor adreñv a zigoras, ha raktal e oa hi en-dro, eun torchouer en he dorn, hag e daou daol pe dri he-doa sehet al lêz hag an dour diveret war an daol.
- War ar mêz e vez atao labour d'ober, a lavaras-hi. Med, ne jomit ket en ho sao ; taolit ho pouez war eur gador.
Nouel a oa o selled ouz he dioujod ruz ha yahuz, hag he bleo du dalhet gand diou grib.
- O, n'on ket gwall skuiz.
Azeza a reas war ar gador astennet dezañ. Annaïg a dennas diou werenn euz an armel, hag eur voutaillad jistr hanter-leun.
- Mar karit 'po gwin? Marteze ne gavit ket mad jistr ?
- Eo, eo, jistr eo ar gwella.
Annaïg a leunias e werenn, hag a gemeras eur veradenn eviti he-unan. Nouel a zelle ouz momeder an orolaj, o vond hag o tond ; ne ouie mui petra lavared. Sevel a reas e werenn, hag e stokas anezi ouz hini Annaïg.
- Ha n'eo ket bet re denn deoh du-ze ? a houlennas ar vaouez, goude eur pennadig.
Nouel a lakaas e werenn dirazañ.
- Ma Doue, a lavaras-eñ, krog er skeul a oa astennet dezañ, diêz eo lavared. Naon am-eus bet, e-giz ar re all ; hag anoued ivez, dindan ar glao, hag an erh ; ha va daouarn a zo bet tarzet aliez, p'oan peg er bal pe er pig. Med n'em-eus ket gouzañvet muioh eged ar re all ; nemed, marteze, p'on bet paket en-dro, ha kaset da RavaRuska…
Nouel a vousc'hoarzas da Annaïg, en he sao en tu all d'an daol.
- Med seurt traou a vez dizoñjet buan. Gwelloh eo delher soñj euz an traou plijuz - ha bez ez eus bet ivez traou plijuz - ha selled dirazor…
- Gwelloh eo, sur, a lavaras Annaïg. Hag a-walh ho-peus d'ober, evid en em lakaad en hent en-dro, goude tri bloaz.
Nouel a stouas e benn.
- Ya, a-walh a gavan ; kalz a draou iskiz a welan, hag eo red din dond boazet outo.
- Traou iskiz ? Petra 'ta? Tikijou ?
Nouel a hejas e skoaz.
- Ba ! Sur a-walh e sellan re biz… N'eo ket an tikijou ; med an dud. Va mamm ha va hoar o-deus kontet din traou ez eur deut boazet d'ober, en deveziou-mañ, evid kaoud dillad, boued, hag evid gounid arhant. An dud a ra traou, bremañ, hag o-defe digaset dismegañs warno ha war o famill a-raog ar brezel. Daou zevez 'zo eur hamalad, a grede din a oa onest, a zeuas da ginnig din mond gantañ war 'n hanter en eur seurt kenwerz rojou gwetur dre dan, evid dastum bernadou arhant e daou pe dri miz… Laerez an dud, ha laerez ar gouarnamant…
Annaïg a zellas outañ.
- Hag ho-peus lavaret nann ?
- Nann am-eus lavaret ; ha marteze on bet re rust gantañ.
Nouel a gemeras e werenn en e zorn.
- Me a zo o tond euz eur seurt retred, leh or bro-ni, hag on dud-ni, a zeblante ken kaer…
Penaoz lavared d'ar vaouez-se pegen bihan e oa eet e galon, en eur weled traou ha ne gomprene ket ? Ha penaoz lavared dezi pegeid e oa bet o hortoz ar mare-mañ, o hortoz beza amañ, en he hichen, evid kaoud fiziañs en-dro en dud ? Ha bremañ e oa dirazi, gand eun dra bennag o pismiga dezañ e greiz.
Perig, peg e tavañcher e vamm, e lagad war Nouel pa ne oa ket eñ o selled outañ, a zavas e benn.
- Petra ' zo, paotrig ? a houlennas Annaïg.
- Mond a rin bremañ, mamm ?
- Ya, kerz bremañ ; med arabad dit chom re bell da hoari gand Lusi… Da gerhad ar bara da di ar bouloñjer ema o klask mond, a lavaras-hi da Nouel.
Nouel a zellas ouz ar paotrig, o redeg er-mêz.
- Brasaet eo Perig, a lavaras-eñ. Siwaz, an amzer a dremen ! Med chomet eo heñvel-beo ouz e dad ; ar memez daoulagad, ar memez beg…
- War peseurt foto ho-peus gwelet anezañ ? a houlennas Annaïg.
- N'ho-peus ket soñj euz ar foto-ze ? Dindan eur wezenn avalou ; ho-tri, hag eur hi du bihan.
- Ya, soñj am-eus. Lom a oa deut da weled ahanom hag e oa gantañ e dennerez.
- Soñj ho-peus ? An heol a oa o para war ho pleo, hag eun tu euz ho pizaj a oa du…
- Ma, gwelloh soñj ho-peus egedon-me, a lavaras Annaïg en eur vousc'hoarzin.
Hag eur pennadig goude-ze.
- Selled a rit ouzin evel ma ne vefen ket ar vaouez e oah o soñjal kavoud, hirio…
Nouel a jomas sabatuet : divinet he-doa hi ar pez na ouie ket e-unan.
- N'on ket heñvel ouz ar patrom ho-peus gwelet ? a gendalhas-hi.
Eo ; heñvel-tre e oa hi ; re marteze.
- O ya, heñvel oh ouz ar patrom-ze… tennet tri bloaz zo…
Annaïg a azezas war ar gador a oa he dorn warni.
- Mad ho-peus anavezet Per ?
- Ya, mad ; ne gred ket din eo gouest unan bennag da anavezoud eun den evel 'm-eus henn anavezet.
Ar vaouez a zavas he 'fenn.
- Marteze gwelloh ma 'z anavezen anezañ va-unan…
- 'Hellfe beza gwir. Rag eur hamalad mad a oar alïez muioh eged eur vaouez. Ya, alïez, a-raog ma tigore-eñ e veg evid lavared eun dra, e oa va respont prest ganin, rag gouzoud a reen petra 'oa en e benn ; hag a-wechou e chomem pell heb komz ; ne oa ezomm ebed da gomz ; gouzoud a reem petra edo egile o soñjal.
- E peleh ho-peus anavezet anezañ ?
- Er skol, evid beza is-ofiser.
Nouel a oa o c'hoari gand e bibenn.
- Ne gomzan deoh nemed euz ni on-daou. Ha koulskoude… N'ouzon ket penaoz lavared seurt traou-ze deoh… Ne oa ket eñ eun den da veza atao o komz diwar-benn e gêr, e wreg, e baotrig, hag o tiskouez fotoiou. Din-me, a-wechou, e komze… Hag eur foto am-eus gwelet…
Annaïg a vousc'hoarzas.
- Ma ! din-me, pa oa deut d'ar gêr evid eisteiz, e-neus komzet alïez euz e gamalad.
Nouel a zavas e benn.
- Setu e ouzit diwarnon ar pez a zo da houzoud ?
Annaïg a hoarzas.
- O nann ! Rag evidon-me, ha na anvezen ket ahanoh, ar geriou-ze a oa dizoñjet buan. Med leuskel a reen anezañ, peogwir e ree plijadur dezañ.
- Gwir eo. E-pad an deveziou-ze, beza en e gichen, selaou anezañ, heb kleved ar homzou… Ne ouie ket eñ ne oah o selaou nemed gand eur skouarn… Kontet e-neus din ar bermision-ze. Ha goude, soñj ho-peus euz ar bleuniou, kaset deoh gantañ, e miz mae ?
- Ar bleuniou ?
- Ya, en eul lizer ; louzou an hañv. Din e-noa lavaret e oa kustum da ginnig deoh ar bleuniou-ze, beb bloaz. Ha klañv e oa abalamour ma ne gave hini ebed el leh ma oam. Hag eur vintinvez, pa oan c'hoaz em gwele. e teuas d'am hambr, laouen. N'ouzon ket ped leo e-noa baleet a-raog kavoud ar bleuniou-ze, en eun draonienn. Soñj ho-peus anezo ?
- Ma Doue…
- Bleuniou ledan, gwenn, gand eun tammig glaz ? N'em-oa gwelet morse louzou an hañv ken brao. Soñj ho-peus ?
Annaïg a stouas he 'fenn.
- Tri bloaz a zo abaoe…
Nouel a zellas ouz e bibenn.
- Ya, tri bloaz 'zo… N'ouzon ket penaoz em-eus dalhet soñj, me ; marteze abalamour ma oan du-ze en Alamagn, o veva war an traou tremenet, hag an traou da zond.
Tenna a reas eur pakad butun euz e jakod, hag en em lakaas da leunia e bibenn.
- Gwelloh soñj ho-peus egedon-me.
Geriou ar vaouez a zeuas dezañ en-dro. Hejal a reas e skoaz.
- Traou tremenet. Traou displijuz, hag ivez traou plijuz. A-wechou e teuem a-benn da ziskenn e kêr…
Nouel a hoarzas.
- Ha pa ziskenn soudarded e kêr…
Annaïg a zellas outañ:
- Petra 'ta ?
Nouel a zavas e zorn.
- Ba !… evel bugale : c'hoarzin, eva, kavoud berr an amzer…
- Ha merhed ivez ?
Nouel a hejas e skoaz.
- Me zo paotr yaouank…
- Ha Per ?
Nouel a zellas ouz he bizaj, rusoh eged bremaïg.
- Petra lavarin deoh ?
- Gouzoud a rit mad. Ha dizoñjal ahanon a ree Per, a-wechou ?
Pibenn Per a gouezas euz e zorn, hag a ruillas war an douar.
- Ha petra lavarfeh ? emezañ.
- Ma Doue…
He 'fenn a stouas en-dro.
- Petra 'm-mefe da lavared ? Ha pa nefe tennet plijadur euz an nebeud deveziou a jome gantañ ?
An nor a zigoras, ha Perig a oa en ti, eun dorz vara gwenn gantañ dindan eur hazel. Annaïg a zavas en he zao, hag a lakaas ar bara war an daol.
- Mad-tre, paotrig. N'out ket bet re bell. Kerz da hoari, bre¬mañ.
Perig a zellas ouz Nouel, hag a yeas er-mêz, war e giz.
Nouel a zastumas e bibenn diwar an douar, hag a lakaas tan warni.
- Nann, emezañ ; n'ho-peus ket aon da gaoud. E-pad an ne¬beud deveziou e-noa c'hoaz da jom beo, n'oh ket bet dizoñjet gantañ ; morse ; na c'hwi, nag ar paotrig bihan… Hag eñ ? a houlennas, en eur zelled ouz an nor. Soñj e-neus c'hoaz ?
Annaïg a hejas he 'fenn.
- N'e-neus ket.
- Tamm soñj ebed ? Ha ne gomzit morse dezañ euz e dad ? Ha pa wel eñ ar fotoiou ?
Annaïg a azezas en-dro.
- N'oh ket evid kompren pegen tenn eo bet din, er miziou kenta… Perig, atao, o houlenn penn diwar e dad… Tad… E peleh ema ?… Pezavare e teuio d'ar gêr ?
He mouez a grene.
- N'hoh ket evid kompren pegen tenn e oa. Hag ar fotoiou am-eus kuzet en armel. Ha morse, goude, n'em-eus komzet dezañ euz e dad.
- Ha setu n'e-neus soñj ebed ?
- Soñj ebed… Ha gwell a ze…, a lavaras-hi, en eur zelled outañ, gand he daoulagad du.
Nouel a zavas.
- Ma… Ne grede ket din eun den a veze bet dizoñjet ken buan. Tri bloaz 'zo. Gwir eo, ar pez a lavaras Per din eun abardaez : « Ba ! ma vefem lazet ? Nann, ne varvim ket dioustu ; eur miz pe zaou, c'hoaz, pe dri, d'an hirra, gand ar re a gar ahanom ; ha goude, an amzer a dremeno ; an amzer a dremeno buan ; ha neuze e teuio an dizoñj, hag ar maro… » Ya, deut eo ar maro, warnañ.
Nouel a oa troet e gein gantañ d'ar prenestr, hag a oa o selled ouz an orolaj.
- Maro eo. Soñj am-eus, euz an nozvez-se ; e-giz pa vefe bet deh. Eul leor a oan eet da gas dezañ, d'an abardaez. Ne oa ket en e doull-skoach ; d' ober eun dro e oa eet, da lakaad ar hedourien en o 'flas… Eur hard-eur e oan bet o hortoz anezañ, pa 'm-eus gwelet daou zen o tond, daoubleget ; eñ, hag eur zoudard… Ha kerkent, taoliou fuzul ; pemp pe c'hweh Alaman, deut d'ober eun dro-noz. Ar zoudard a gouezas en eun taol ; Per a jomas eun tammig en e zao, ha goude…
Momeder an orolaj a yee hag a zeue.
- …War va hrab:anou on eet da gerhad anezañ ; neuze eo am-eus paket an tamm plomm-ze em skoaz… Pa 'z on erruet, e oant o-daou, war an douar… Maro… Per e-noa eun toullig bihan, e-kichen e skouarn gleiz, o wada…
Nouel a zistroas d'ar prenestr ; Annaïg a oa ganti he 'fenn war an daol, o leñva. Mouez Nouel a gouezas.
- N' on ket evid lavared deoh pegen diêz em-eus kavet… Ha diêz, ivez, abalamour ma soñjen en ho poan, amañ, pa ho-pefe bet ar helou, gand ar mêr, pe gand paotr al Iizerou…
Annaïg a leñve.
- Ma ouifeh… a lavaras-hi, ma ouifeh pegen…
He 'fenn a gouezas war an daol.
Nouel a zeuas en he hichen.
- Ma 'm-mefe gellet sikour ahanoh, da neuze… Beza en ho kostez… Lavared deoh em-oa poan, ivez… Rei deoh da houzoud e oan aze…
Annaïg a zellas outañ, en eur zehi he daerou.
- Ya, gouzoud a ran, a lavaras-hi, e hellen konta warnoh.
Nouel a lakaas e zorn war he skoaz.
- Ha bremañ ? Marteze n'eo ket re ziwezad… Dalhit soñj ho-peus eun amezeg, amezeg Per, e wella amezeg, prest da skoazia ahanoh ho-taou, Perig ha c'hwi…
Nouel a oa ivez daerou en e zaoulagad.
- N'ouzon ket petra on gouest d'ober evidoh… Med eun amezeg ho-peus. Dalhit soñj. Ha va mamm, ha va c'boar, a vefe ivez kontant da weled ahanoh, du-mañ…
Annaïg a jomas eun tammig heb komz, hag eur mousc'hoarz trist a zeuas war he muzellou.
- Trugarez, a lavaras-hi. Plijadur am-mefe, a dra-zur… Med an Oriant a zo pell. Hag ouspenn…
He mouez a grene.
- Dimezet on en-dro.
Nouel a zavas heb eur ger.
- …Ya, a gendalhas-hi, c'hweh miz 'zo…
- Dimezet oh en-dro ?
- Ya ; da Lom ; eur hamalad all da Ber.
Nouel a zellas outi. Petra lavared ?
- Ha Perig ? emezañ, gand eur vouez all. Perig a lavar tad dezañ, bremañ, neuze ?
- Ya ; bremañ 'neus eun tad… Ennañ em-eus soñjet pa 'm-eus kemeret Lom.
Nouel ne lavaras ger. He daoulagad a bare warnañ.
- N'emaoh ket o vond da rebech an dra-ze din, emichañs ? Ne gomprenit ket… Ne gomprenit ket, a lavaras-hi c'hoaz. O, gouzoud a ran, n'eo ket evid ar paotrig e-unan on dimezet en-dro… Pemp bloaz warn-ugent am-eus… Ha c'hwi a zo deut amañ, da rebech din beza greet va buhez en-dro…
Ne ouie ket Nouel petra lavared.
- Nann… ne rebechan netra deoh… Ha n'am-eus gwir ebed d'henn ober, ouspenn…
- Gwir ebed ? Eo ! Amañ emaoh, deut dre berz Per…
He 'fenn a gouezas en-dro war an daol.
- …Dre berz Per, da zigas soñj din, da rebech din beza kendalhet da veva, goude e varo… Ha koulskoude…
Da leñva en em lakaas en-dro.
- Eñ, e-nefe komprenet… Kared a ree ahanon… Ha c'hwi, abaoe ma 'z oh deut, a zo bet o klask ober poan din… Ar fotoiou, ar bleuniou, ar merhed fall… Hag… Hag e varo…
He difronkadennou a heje he diouskoaz.
Nouel a jomas hep fiñval, gand eun dra bennag krog stard en e galon. Gwir e oa. Pep hini euz e gomzou e-noa dibabet evid digas soñj dezi en-dro ; hag ar zoñj a ree droug dezi. Dond a reas en he hichen.
- Komprenit ahanon, ivez… Tri bloaz 'zo, gwir eo. Med evidon-me, an tri bloaz-se ne gontent ket… N'em-eus ket bevet… Nann, ne gontent ket, an tri bloaz-se. Ha Per, evidon-me, a varvas deh…
Annaïg a zavas he 'fenn, hag a zellas outañ.
- Ha setu perag oh chomet souezet en eur weled ahanon ? O soñjal kavoud eun intañvez e oah, gwisket e du, hag o leñva ?
Nouel a hejas e skoaz.
- Marteze… Komprenit… Evidon-me, Per a varvas deh.
Annaïg a zavas.
- Dizoñjal a reoh ivez, e-giz ar re-all ; ar vuhez a vo treh deoh, hag a zeuio etrezoh.
- Digarezit ahanon… Gouzout a ran bremañ pegen kriz on bet ganeoh ; ha mez am-eus.
Ar vaouez a gemeras eur zelviedenn, hag a drempas eur horn anezi en dour.
- Gwelloh eo din gwelhi va daoulagad, abalamour d'ar paotr, ha da Lom… Nann, a gendalhas-hi, n'ho-peus mez ebed da gaoud. Gouzoud a ran 'oah gwella kamalad Per. Hag eur gwall daol eo bet evidoh kavoud e intañvez dimezet en-dro…
Nouel a zellas outi, en eur vousc'hoarzin.
- Ya… Ha koulskoude, a lavaras-eñ, pa zoñjan mad er pez a oa em 'fenn, e kredan 'oan o vond da houlenn ahanoh da zimezi…
Annaïg a vousc'hoarzas ivez, hag a zellas ouz ar prenestr. Trouz eur harr a oa klevet, war an hent, hag eur pennadig goude e oa ar harr el leur ; ha mouez eun den a hopas : « Ho ! Robin ! Drr… ! Aze emaout, paotrig ? Te 'to anoued, azezet war an douar… »
Annaïg a droas ouz Nouel.
- Va gwaz, emezi, Lom ; o kerhad eur harrad melchon eo bet.
He mouez a oa plên, ha sioul, bremañ ; evel ma vije bet dizammet, pe c'hoaz dihunet mad, ha dizoñjet ganti he huñvreou displijuz. Nouel a zavas.
- Nann, nann, chomit azezet. Bremaïg e teuio Lom en ti.
Hag er memez amzer Nouel a glevas Lom, o komz ouz ar paotr, el leur.
- Ha ya ? Eun den ? Mad-tre, mad-tre. Tuchantig e vo gwelet. Deus ganin en ti ; yen eo bremañ.
E votou-koad a skiltras war simant an ale, hag an nor a zigoras.
- Tud 'zo, hervez ar mod ?
Nouel a welas eun den tregont vloaz, braz ha kapabl, liou ar yehed warnañ ; eur vizaj digor, ha plijuz.
- An den-mañ eo Nouel ar Here, euz an Oriant, a lavaras Annaïg.
Lom a astennas e zorn.
- Ha ya ? Penaoz ema ar bed ? Klevet em-eus hoh ano, gand Annaïg, ha gand Per. C'hwi a oa kamalad Per ; ha c'hwi a oa en e gostez pa oe lazet. Ya, klevet em-eus. Chomit azezet.
Azeza a reas Lom ivez, hag e houpas ar paotrig war e varlenn.
- Ya, soñj am-eus. Paour kêz Per ! Ma ! Er mod-se ema ar vuhez. Lod a vev koz, ha lod-all a varv, ez-yaouank…
Annaïg a lakaas eur werenn dirag he den, hag a ziskargas dezañ eur bannah jistr.
- Yehed mad, a lavaras Lom. Ha koulskoude n'oh ket deut espres euz an Oriant da weled abanom ?
Nouel a gemeras e werenn ivez, hag, heb gouzoud perag, a lavaras eur gaou, en eur hoarzin.
- O nann ! Digouezet eo din dond da Gemper ; hag eo deut ar zoñj din ober diou pe deir leo muioh, evid gweled ahanoh. Peogwir e oan deut ken tost…
- Penaoz ho-peus gellet dond beteg amañ ?
- Eur hamion am-eus kavet, bet e Kemper o kerhad marhadourez, hag o vond da Blozeved…
- Ha, ya ? Fañch Ansker, marteze ?
- Ya, dres. Sammet e-neus ahanon war blasenn Lokorn, e Kemper, hag eun hanter-eur goude on diskennet e penn an hent.
- Eun den tre, Fañch Ansker, eme Lom, hag eur poanier. Med me zoñje din e oah prizoniad ?
- Bez' e oan ; med gellet am-eus dond kuit a-raog ar re all.
- Ha ya ? Tennet ho-peus ho treid ganeoh ?
Lom a hoarzas ha Nouel a hoarzas ivez.
- Ya, tennet em-eus va zreid ganin.
- Ma, gwell a ze. A-walh a dud a zo chomet du-ze c'hoaz. Annaïg, ha prest eo ar hafe ? Kazi sur ho-peus naon, n'ho-peus ket ? a lavaras-eñ da Nouel. Deut eo mare mern vihan…
- Nann, nann ; ha kennebeud, n'am-eus ket amzer.
Eun taol-sell a roas d'an orolaj.
- Ma Doue ! Peder eur bremaïg… Poent eo din mond.
- O, homañ a zo atao eur hard-eur pe ugent munud re abred. N'eo ket c'hoaz muioh eged peder eur ha deg. Chomit azezet. Ar Satos a dremen da bemp eur nemed pemp ; ha n'ho-peus ket muioh eged eur hard-eur bale.
- Nann, nann, gwelloh eo din mond.
Lom a lakaas e zorn war an dorz vara.
- Ha koulskoude. a lavaras-eñ, n'eo ket en Oriant ho-peus bara gwenn e-giz-se. Diêz eo sur a-walh 'n em veva en Oriant, n'eo ket ?
- N' eo ket êz, nann. Hag amañ ?
Nouel a vousc'hoarzas.
- O, amañ, dond a ra unan da zioueri anezañ.
Lom a zellas ouz e vaouez.
- Annaïg, te 'teus mesket an dienn hirio. Lak eul lur amann d'an den-mañ 'ta ; peogwir e oa eur hamalad da Ber…
Annaïg a zellas ouz an daou zen, hag a yeas dre an nor a-dreñv, d'an ti-lêz. Ar paotrig bihan a ziskennas euz barlenn Lom, hag a daolas war he lerh.
- Ya, a lavaras Lom, en eur denna eur pakad butun euz e jakod, paour kêz Per… Maro eo… Tri bloaz 'zo bremañ… Maro… Ne dalv ket ar boan dispaha an traou tremenet, mond da duria douar ar re varo. N'eo ket yahuz…
Sevel a reas en e zao, evid mond da gemer eur hlaouenn, er ziminal.
- Nann, a lavaras c'hoaz, en eur ober eun tammig moged gand e zigaretenn, n'eo ket yahuz. Annaïg he-deus leñvet, 'ket 'ta ? Ruz eo he daoulagad.
- Ne ouien ket e oa hi dimezet en-dro, a respontas Nouel, en eur zelled outañ.
- Eo ; c'hweh miz 'zo ; ar gwella tra dezi d'ober.
Lom a azezas en-dro.
- Ya, emezañ, ar re varo a zo maro ; hag ar vuhez a dle atao mond war-raog… Ha, ha pouezet 'teus an tamm amann-ze ? a houlennas-eñ gand Annaïg, a oa o tond en ti en-dro, an amann en eun tamm paper ganti en eun dorn, hag eul loa goad en dorn all.
- Nann, emezi, n'eo ket pouezet. Med war-dro eul lur a zo 'barz, eun tammig muioh, marteze, hag e kemeras eur penn sifel ha paper rouz evid farda eur pakad.
Nouel a zankas e zorn en e jakod.
- Pegement eo al lur amann amañ ?
Lom a zavas e zorn.
- Nann, nann, netra… Evid eur hamalad da Ber !…
Nouel a vousc'hoarzas.
- Ma, trugarez braz. Ar merhed, du-mañ, a vo laouen. Ha bremañ eo poent din mond.
Lom a zavas ivez, hag a houlennas, e-pad ma oant o-zri o vond er-mêz.
- Peseurt micher a rit en Oriant ? Munuzer oh, n'oh ket ?
- Nann, mikanisian on ; med kazi sur bremañ emaon o vond da werza rojou otoiou, war 'n hanter gand eur hamalad.
- Ha ya ? Rojou otoiou ? Aferiou mad a zo bremañ d'ober, hervez ar mod, gand ar seurt traou-ze ; ha bernadou moneiz a hounezer buan.
Daoulagad Nouel a gouezas war re Annaïg, hag eñ a droas e benn.
- …Ma ! a gendalhas Lom, n'ho-peus ket muioh eged eur hard-eur bale, evid mond d'ar hroaz-hent. En eur vond a-dreuz ez afeh buannoh. Med gwelloh eo deoh kemer an hent braz, gand aon na 'n em gollfeh… Kenavo, eur wech bennag.
Ha Nouel a zantas eun dorn rust o starda e hini.
- Kenavo, a lavaras ivez Annaïg ; Perig, lavar kenavo 'ta, paotrig.
Med Perig a guzas e veg e tavañcher e vamm. Lom a hoarzas.
- Gouez eo eun tammig.
Ha Nouel a 'n em gavas war an hent en-dro. Kerzed a ree, buan ; ha geriou a oa o tañsal en e benn : « Ar Satos, da bemp eur nemed pemp… N'am-eus ket amzer da goll… » Ha geriou all, goude : « Ya, maro eo… Ar re varo zo maro… Ar vuhez a dle mond warraog… Kamalad Per… »
Chom a reas krenn, en e zao, o selled ouz ar pakad bihan a oa gantañ en e zorn. Hag en eur gemer e hent en-dro, en em lakaas da hoarzin.
- Eul lur amann… Peogwir e oah kamalad d'ar paour kêz Per !…
Enezenn an Dreneg
Pask 1950
Per Trepos
Bet embannet evid ar wech kenta e Brud
niv. 1
hañv 1957
